قرص زولپیدم: راهنمای کامل مصرف، عوارض و تداخل دارویی
وقتی پزشک دارویی مانند قرص زولپیدم را برای بی‌خوابی شما تجویز می‌کند، ممکن است سؤالات و نگرانی‌های زیادی در مورد این دارو در ذهن شما شکل می‌گیرد. ما در این مقاله به‌تمامی سؤالات شما در مورد این دارو پاسخ خواهیم داد. ما در این راهنمای جامع ابتدا اطلاعات کلی و کاملی درباره قرص زولپیدم و نحوه و زمان مصرف آن به شما ارائه می‌دهیم.
سپس با عوارض جانبی این دارو آشنا شده و شرایط مصرف آن را در زمان بارداری و شیردهی بررسی می‌کنیم. سپس داروهایی که با این قرص ممکن است تداخل ایجاد کنند را شناسایی کرده و با اسامی تجاری این دارو در ایران و شرایط نگهداری آن آشنا می‌شویم.
مقدمه و شناخت
قرص زولپیدم چیست؟
قرص زولپیدم (Zolpidem) یک داروی تجویزی برای درمان کوتاه‌مدت بی‌خوابی است. این دارو در دسته‌ای به نام آرام‌بخش – خواب‌آورها قرار می‌گیرد. عملکرد اصلی زولپیدم، کند کردن فعالیت مغز است تا به شما کمک کند سریع‌تر به خواب بروید و در طول شب کمتر بیدار شوید.
این دارو معمولاً برای دوره‌های بسیار کوتاه، مانند چند روز یا نهایتاً تا چهار هفته تجویز می‌شود؛ زیرا بدن به‌سرعت به آن عادت می‌کند و خطر وابستگی وجود دارد.
مکانیسم اثر زولپیدم به‌گونه‌ای است که بر روی یک گیرنده خاص در مغز که به نام گیرنده گاما آمینوبوتیریک اسید یا GABA شناخته می‌شود، اثر می‌گذارد. این ماده شیمیایی در مغز نقش یک عامل آرام‌بخش را ایفا می‌کند. زولپیدم با تقویت اثر GABA، فعالیت عصبی را کاهش می‌دهد و به ایجاد حالت خواب‌آلودگی و آرامش کمک می‌کند.
این دارو تنها با نسخه پزشک در دسترس است و نباید بدون مشورت با متخصص مصرف شود.
- نام تجاری: زولیور (Zoliver) – زولپرا (Zolpra) – رپیدم (Rapidem) – دریمکس (Dreamex) – زولبیوم (Zolbiom) – زولیناکس (Zolinax)
- نام ژنریک: زولپیدم (Zolpidem)
- دسته‌بندی دارویی (کلاس دارویی): آرام‌بخش – خواب‌آور (Sedative-Hypnotic)، غیر بنزودیازپینی (Non-benzodiazepine).
- نحوه مصرف: بلعیدنی
- مکانیسم اثر: این دارو با تقویت عملکرد انتقال‌دهنده عصبی بازدارنده گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در مغز، باعث ایجاد اثر آرام‌بخشی و القای خواب می‌شود.
داروهای مرتبط/مشابه
علاوه بر زولپیدم، داروهای دیگری نیز وجود دارند که مکانیزم اثر مشابهی با زولپیدم دارند و برای درمان کوتاه‌مدت بی‌خوابی استفاده می‌شوند. این داروها عبارتند از:
- مپروبامات
- زالپلون
- هیدروکسی زین
- بوسپیرون
- کلرال هیدراته
- دکس مدتومیدین
- دروپریدول
- اس زوپیکلون
- راملتئون
نکات کلیدی قرص
زولپیدم یک داروی خواب‌آور است که باید به طور دقیق و بر اساس دستورالعمل پزشک مصرف شود. نکاتی که باید در حین مصرف این دارو مدنظر داشت عبارتند از:
- مصرف کوتاه‌مدت: این دارو فقط برای درمان کوتاه‌مدت بی‌خوابی تجویز می‌شود و نباید برای مدت طولانی استفاده شود.
- خطر وابستگی: با مصرف طولانی‌مدت، بدن به زولپیدم عادت می‌کند و اثربخشی آن کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به وابستگی شود.
- نیاز به خواب کافی: پس از مصرف، حتماً باید یک برنامه خواب ۷ تا ۸ ساعته داشته باشید. اگر نتوانید به‌اندازه کافی بخوابید، ممکن است در روز بعد احساس خواب‌آلودگی یا فراموشی کنید.
چه کسانی می‌توانند قرص زولپیدم مصرف کنند
قرص زولپیدم برای اکثر بزرگسالان ۱۸ سال به بالا که با مشکل بی‌خوابی شدید مواجه هستند و پزشک برای آنها این دارو را تجویز کرده است، مناسب است. این دارو می‌تواند برای بی‌خوابی‌های موقت (ناشی از استرس، تغییر ساعت خواب، یا مسافرت) و همچنین برای بی‌خوابی‌های مزمن (بی‌خوابی طولانی‌مدت) مفید باشد، اما درهرصورت، مصرف آن باید کاملاً تحت نظارت پزشک باشد.
چه کسانی ممکن است نتوانند قرص زولپیدم مصرف کنند
در برخی شرایط، مصرف قرص زولپیدم ممکن است خطرناک باشد یا نیاز به احتیاط بیشتری داشته باشد. به همین دلیل باید قبل از شروع مصرف، سابقه پزشکی کامل خود را با پزشک در میان بگذارید. به‌طورکلی، اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید:
- سابقه واکنش آلرژیک به زولپیدم یا هر داروی مشابه دیگری دارید.
- مشکلات جدی کبدی یا کلیوی دارید.
- به بیماری‌های ریوی یا مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) مبتلا هستید.
- سابقه اختلالات روانی مانند افسردگی شدید، افکار خودکشی، یا مشکلات سوءمصرف مواد یا الکل دارید.
- به بیماری میاستنی گراویس (یک بیماری خودایمنی که باعث ضعف عضلانی می‌شود) مبتلا هستید.
نحوه و زمان مصرف قرص زولپیدم
مقدار مصرف و قدرت قرص زولپیدم
زولپیدم در دوزها و اشکال مختلفی تولید می‌شود و دوز مصرفی زولپیدم آن بسته به جنسیت، سن و شدت بی‌خوابی هر فرد متفاوت است. در ایران، زولپیدم عمدتاً به شکل قرص‌های خوراکی روکش‌دار در دو دوز رایج ۵ میلی‌گرم و ۱۰ میلی‌گرم تولید و عرضه می‌شود.
دوز شروع معمولاً برای زنان ۵ میلی‌گرم و برای مردان ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم است. برای افراد بالای ۶۵ سال و کسانی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند، پزشک ممکن است دوز پایین‌تر ۵ میلی‌گرم را تجویز کند تا خطر عوارض جانبی به حداقل برسد.
تغییرات در دوز مصرفی قرص زولپیدم
کاهش یا قطع مصرف زولپیدم باید به‌صورت تدریجی و تحت نظارت کامل پزشک صورت گیرد. هرگز دوز داروی خود را بدون مشورت با پزشک تغییر ندهید، آن را قطع نکنید یا مصرف آن را شروع نکنید. همچنین باید در نظر داشته باشید که افزایش دوز این دارو می‌تواند خطر وابستگی و عوارض جانبی را به‌شدت بالا ببرد.
نحوه مصرف قرص زولپیدم
قرص باید به طور کامل با یک لیوان آب بلعیده شود و نباید خرد، شکسته یا جویده شود. برای اثربخشی درست، زولپیدم باید با معده خالی و درست قبل از رفتن به رختخواب مصرف شود.
مدت‌زمان مصرف قرص زولپیدم
زولپیدم معمولاً برای دوره‌های بسیار کوتاه، از چند روز تا نهایتاً چهار هفته تجویز می‌شود. دلیل این محدودیت زمانی این است که با گذشت زمان، بدن به دارو عادت کرده و اثربخشی آن کاهش می‌یابد و خطر وابستگی را به همراه دارد.
پس از قطع دارو، ممکن است پدیده بی‌خوابی برگشتی رخ دهد، به این معنی که برای یک یا دو شب، بی‌خوابی شما ممکن است شدیدتر از قبل شود. این پدیده معمولاً موقتی است و به مرور زمان برطرف می‌شود.
اگر فراموش کردید که قرص زولپیدم را مصرف کنید؟
اگر یک نوبت مصرف این دارو را فراموش کردید، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و هرگز برای جبران آن، دوز دو برابر یا اضافی مصرف نکنید. کافی است مصرف دارو را از شب بعد به روال عادی ادامه دهید.
اگر بیش از حد قرص زولپیدم مصرف کردید؟
مصرف بیش از حد زولپیدم می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به عوارض جدی شود. در صورت مشاهده هرگونه نشانه اوردوز، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید و از آنها راهنمایی بخواهید:
- خواب‌آلودگی بسیار شدید
- اختلال تنفسی (تنفس کند یا سطحی)
- بیهوشی و ناتوانی در بیدار شدن
- کما
توجه به این نکته حیاتی است که خطر اصلی اوردوز با زولپیدم زمانی به‌شدت افزایش می‌یابد که این دارو با سایر داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را کند می‌کنند (مانند الکل، داروهای مخدر، داروهای ضد افسردگی یا آرام‌بخش) مصرف شود. ترکیب این مواد می‌تواند باعث اختلال شدید تنفسی و حتی مرگ شود.
عوارض جانبی قرص زولپیدم
عوارض جانبی رایج قرص زولپیدم
عوارض زیر ممکن است برای حداقل ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر رخ دهد:
- خواب‌آلودگی یا خستگی روز بعد: از رانندگی، دوچرخه‌سواری یا کار با ابزار و ماشین‌آلات تا زمانی که به طور کامل از تأثیر دارو آگاه نشده‌اید، خودداری کنید.
- سردرد: استراحت کنید، مایعات کافی بنوشید و از مصرف الکل بپرهیزید.
- سرگیجه: اگر احساس سرگیجه دارید، بنشینید یا دراز بکشید تا حالتان بهتر شود. از رانندگی یا انجام فعالیت‌های خطرناک خودداری کنید.
- حالت تهوع یا استفراغ: غذاهای ساده مصرف کنید و از خوردن غذاهای تند و چرب پرهیز کنید. جرعه‌جرعه آب خنک بنوشید.
- اسهال: برای جلوگیری از کم‌آبی، مایعات فراوان بنوشید.
- طعم تلخ یا فلزی در دهان یا خشکی دهان: قبل از خواب از دهان‌شویه استفاده کنید و آب کنار تخت خود داشته باشید.
- کمردرد: سعی کنید فعال بمانید و فعالیت‌های روزمره خود را ادامه دهید.
عوارض جانبی جدی قرص زولپیدم
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر، فوراً مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید:
- انجام فعالیت‌های ناخودآگاه در خواب: این مورد یک عارضه نادر اما بسیار جدی است که در آن فرد بدون اینکه بیدار باشد، کارهایی مانند رانندگی، پخت‌وپز، غذا خوردن، یا تماس تلفنی انجام می‌دهد و هیچ خاطره‌ای از آن ندارد. اگر متوجه شدید که چنین اتفاقی برای شما افتاده است، فوراً مصرف دارو را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید.
- فراموشی یا ازدست‌دادن حافظه
- توهم: دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند.
- هذیان: داشتن افکار و باورهای غیرواقعی.
- تغییرات رفتاری و روانی: اضطراب، پرخاشگری، سردرگمی، یا بدتر شدن علائم افسردگی و افکار خودکشی.
واکنش آلرژیک جدی قرص زولپیدم
در موارد نادر، زولپیدم می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شدید و خطرناک آنافیلاکسی و آنژیوادم شود.
اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:
- تورم ناگهانی لب‌ها، زبان، گلو یا صورت
- دشواری در تنفس یا احساس خفگی
- بثورات پوستی، کهیر یا خارش شدید
- گیجی یا سرگیجه شدید و ناگهانی
این علائم نشان‌دهنده یک فوریت پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد.
عوارض جانبی طولانی‌مدت قرص زولپیدم
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، مصرف طولانی‌مدت زولپیدم می‌تواند منجر به وابستگی فیزیکی فرد به این دارو شود، به این معنی که برای رسیدن به همان اثر قبلی، شخص به دوز بالاتری از دارو نیاز پیدا می‌کند.
سایر عوارض جانبی قرص زولپیدم
برخی دیگر از عوارض جانبی این دارو که ممکن است کمتر شایع باشند، شامل موارد زیر است:
- تغییرات بینایی مانند تاری دید یا دوبینی
- ناراحتی‌های گوارشی مانند یبوست، نفخ یا درد معده
- کاهش میل جنسی
- افزایش تعریق
- حساسیت بیشتر پوست به نور خورشید
بارداری، شیردهی و باروری در هنگام مصرف قرص زولپیدم
قرص زولپیدم و بارداری
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، بسیار مهم است که قبل از مصرف زولپیدم یا ادامه مصرف آن، با پزشک خود صحبت کنید. مصرف این دارو در سه‌ماهه سوم بارداری می‌تواند برای نوزاد تازه متولد شده خطراتی به همراه داشته باشد.
قرص زولپیدم و شیردهی
زولپیدم می‌تواند به شیر مادر منتقل شود. اگر در دوران شیردهی هستید، باید با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی آن برای نوزاد مشورت کنید.
Do not breastfeed within 23 hours after using zolpidem. If you use a breast pump during this time, throw out the milk and do not feed it to your baby.
تا ۲۳ ساعت پس از مصرف زولپیدم، به نوزاد شیر ندهید. اگر در این مدت از شیردوش استفاده می‌کنید، شیر را دور بریزید و آن را به نوزاد خود ندهید. (منبع)
علائمی مانند خواب‌آلودگی بیش از حد، مشکلات تنفسی یا شل بودن بدن نوزاد می‌تواند نشان‌دهنده اثر دارو در نوزاد باشد که باید سریعاً به پزشک گزارش شود.
قرص زولپیدم و باروری (کسانی که قصد بارداری دارند)
اگر قصد بارداری دارید و یا در حال تلاش برای باردار شدن هستید، قبل از شروع مصرف زولپیدم حتماً با پزشک خود صحبت کنید تا از بی‌خطر بودن آن مطمئن شوید.
مصرف قرص زولپیدم با سایر داروها و مکمل‌های گیاهی
احتیاط با سایر داروها
مصرف هم‌زمان زولپیدم با برخی داروها می‌تواند خطرناک باشد و باعث افزایش خواب‌آلودگی، اختلال تنفسی یا حتی مرگ شود. حتماً لیستی از تمامی داروهای تجویزی و بدون نسخه خود را به پزشک ارائه دهید تا شما را در جریان تداخل‌های احتمالی بگذارد. از جمله داروهایی که باید با زولپیدم با احتیاط مصرف شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای مخدر (مانند اپیوئیدها)
- سایر داروهای خواب‌آور، آرام‌بخش و ضد اضطراب
- داروهای شل‌کننده عضلات
- برخی داروهای ضد افسردگی
- آنتی‌هیستامین‌ها
- همچنین برخی داروها مانند ریفامپین یا کتوکونازول می‌توانند بر نحوه عملکرد زولپیدم در بدن تأثیر بگذارند.
ترکیب قرص زولپیدم با داروهای گیاهی و مکمل‌ها
بسیاری از داروهای گیاهی و مکمل‌ها نیز می‌توانند با زولپیدم تداخل داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، مصرف گیاه St. John’s wort (علف چای) ممکن است با این دارو تداخل ایجاد کند. برای اطمینان از حفظ سلامتی خود و جلوگیری از عوارض و تداخل‌های احتمالی، همیشه قبل از مصرف داروها و مکمل‌های گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.
اسامی تجاری موجود در ایران
زولپیدم با نام‌های تجاری مختلفی در ایران تولید یا وارد می‌شود. رایج‌ترین اسامی تجاری موجود این دارو در ایران عبارتند از:
- قرص دریمکس ۵ میلی‌گرم – داروسازی اکسیر
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم زهراوی – داروسازی زهراوی
- قرص زولپی رست ۵ میلی‌گرم – داروسازی اسوه
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم درسا دارو – داروسازی درسا دارو
- قرص رپیدم ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی ابوریحان
- قرص زولبیوم ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی باختر بیوشیمی
- قرص زولپیدم ۵ میلی‌گرم امین – داروسازی امین
- قرص زولپیدم ۵ میلی‌گرم کیمیدارو – داروسازی کیمیدارو
- قرص زولپیدم ۵ میلی‌گرم سبحان – داروسازی سبحان دارو
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم کیمیدارو – داروسازی کیمیدارو
- قرص رپیدم ۵ میلی‌گرم – داروسازی ابوریحان
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم امین – داروسازی امین
- قرص زولپی رست ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی اسوه
- قرص زولبیوم ۵ میلی‌گرم – داروسازی باختر بیوشیمی
- قرص دریمکس ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی اکسیر
- قرص زولپیدم ۵ میلی‌گرم درسا دارو – داروسازی درسا دارو
- قرص زولپیدم ۵ میلی‌گرم کیش مدیفارم – داروسازی کیش مدیفارم
- قرص زولیناکس ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی جالینوس
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم کیش مدیفارم – داروسازی کیش مدیفارم
- قرص زولیناکس ۵ میلی‌گرم – داروسازی جالینوس
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم پارس دارو – داروسازی پارس دارو
- قرص زولپیدم ۱۰ میلی‌گرم سبحان دارو – داروسازی سبحان دارو
- قرص زولپیدم ام اچ دی ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی مرهم دارو
- قرص زولپیدم – حکیم ۵ میلی‌گرم – داروسازی حکیم
- قرص زولپیدم ام اچ دی ۵ میلی‌گرم – داروسازی مرهم دارو
- قرص زوسلیپ ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی تهران دارو
- قرص زولپیدم آفا شیمی ۵ میلی‌گرم – داروسازی آفا شیمی
- قرص استیل نوکس ۱۰ میلی‌گرم – شرکت فرانسوی SANOFI AVENTIS (شرکت واردکننده: کوبل دارو)
- قرص زوسلیپ ۵ میلی‌گرم – داروسازی تهران دارو
- قرص زولدم ۱۰ میلی‌گرم – شرکت آلمانی HEXAL (شرکت واردکننده: بهستان دارو)
- قرص زولپیدم زهراوی ۵ میلی‌گرم – داروسازی زهراوی
- قرص زولپرا ۵ میلی‌گرم – داروسازی درسا دارو
- قرص زولپیدم – حکیم ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی حکیم
- قرص زولپیدم تهران شیمی ۵ میلی‌گرم – داروسازی تهران شیمی
- قرص زولپیدم تهران شیمی ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی تهران شیمی
- قرص زولپرا ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی درسا دارو
- قرص زولپیدم آفا شیمی ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی آفا شیمی
- قرص امبینوکس ۵ میلی‌گرم – داروسازی روز دارو
- قرص امبینوکس ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی روز دارو
- قرص زولیور ۵ میلی‌گرم – داروسازی اکتوورکو
- قرص زولیور ۱۰ میلی‌گرم – داروسازی اکتوورکو
شرایط نگهداری
- قرص زولپیدم باید در دمای اتاق و در یک ظرف دربسته نگهداری شود.
- دارو را دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم خورشید قرار دهید.
- از نگهداری این دارو در حمام خودداری کنید.
- این دارو را در مکانی دور از دسترس کودکان نگه دارید.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
زولپیدم یک داروی مؤثر برای درمان کوتاه‌مدت بی‌خوابی است. بااین‌حال، اثربخشی آن به‌شدت به استفاده درست، دقیق و تحت نظارت کامل پزشک وابسته است. این دارو به‌عنوان یک راه‌حل موقت عمل می‌کند و هدف آن کمک به فرد برای بازگشت به یک الگوی خواب سالم و طبیعی است.
اگر پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است، حتماً آن را طبق دستور او مصرف کرده و به‌هیچ‌وجه خودسرانه دوز آن را تغییر نداده و یا آن را ناگهانی قطع نکنید. یادتان باشد که این دارو یک راه‌حل موقت بوده و نباید به استفاده آن وابسته شوید.
نظرات